Op deze pagina:
Meer informatie uit de gebouwtechniek

Thema's 27 april 2022
Gebouwautomatisering
als sleuteltechnologie
voor Green Buildings?!

Een groene bouwsector met een zo laag mogelijk energieverbruik, een geringe verspilling van hulpbronnen en een hoge mate van comfort – dat is het doel van tal van nationale en internationale inspanningen. De gebouwautomatisering is hierbij een onderwerp dat steeds belangrijker wordt. Maar welke bijdrage levert een intelligente gebouwbesturing nou écht aan een hogere energie-efficiëntie?

Overzicht van de belangrijkste punten:

  • Voor nieuwbouw gelden reeds hoge energiestandaards: hier dient het energieverbruik voor een optimaal ruimteklimaat efficiënt vormgegeven te worden.
  • Ruimteautomatisering zorgt voor comfort en een hoge energie-efficiëntie: daarom is de ruimteautomatisering bij de meeste nieuwbouwprojecten "state of the art".
  • Gebouwenbestand grotendeels inefficiënt: als de bouwsector groener wil worden, moet het overgrote deel van de bestaande gebouwen energie-efficiënt opgeknapt en gerenoveerd worden.
  • Sleutelrol bij de renovatie van gebouwen: met een flexibele gebouwautomatisering kunnen processen in het gebouw in kaart gebracht, aangestuurd en geregeld worden – en zodoende efficiënt vormgegeven worden.

Grote energieverbruiker: het Europese gebouwenbestand

Als "Green Buildings" gelden gebouwen die op een zo duurzaam mogelijke wijze gebouwd én gebruikt worden. Extra aandacht dient hierbij aan het gebruik van energie en hulpbronnen besteed te worden. Niet voor niets: met meer dan 40 procent van het totale energieverbruik en ongeveer 35 procent van de totale CO2-emissies alleen al in de Europese Unie is de bouwsector met grote afstand één van de meest energie-intensieve sectoren - en zodoende een belangrijke factor voor de energietransitie. Terwijl de verdere ontwikkeling en de uitbreiding van duurzame energieën belangrijke stappen zijn, moet de sector zich tegelijkertijd bezighouden met de vraag hoe het energieverbruik van gebouwen verder verlaagd kan worden. Momenteel beslaan bedrijfsgebouwen volgens het dena Gebäudereport 2021* van het Duitse competentiecentrum voor energie-efficiëntie, duurzame energie en intelligente energiesystemen (dena) in Duitsland een verwarmd netto vloeroppervlak van ca. 3.507km2 – een oppervlak dat bijna net zo groot is als het eiland Mallorca. Met 204 TWh gaat het grootste gedeelte van de verbruikte energie voor rekening van de verwarming van ruimten, gevolgd door de verlichting met 56 TWh, warm water met 25 TWh en de klimaatregeling met 9 TWh. "Er is dus altijd ruimte voor optimalisering", aldus Dirk Dronia, Global Industry Manager Building Automation bij WAGO.

* Het dena Gebäudereport van het Duitse competentiecentrum voor energie-efficiëntie, duurzame energie en intelligente energiesystemen (dena) in de nieuwste, onlangs gepubliceerde versie van 2022 vindt u hier.

Nieuwe standaard: hoge energie-efficiëntie bij nieuwbouw

"De standaards in de bouw zijn tegenwoordig hoog", vertelt Dronia. "De meeste nieuwe gebouwen kunnen qua isolatie worden vergeleken met een thermoskan." Ook de verlichting wordt dankzij LED-technologie steeds efficiënter. De energiebehoefte van een gebouw wordt hierdoor al aanzienlijk verlaagd. Toch blijft, zelfs in nieuwbouw met een efficiënte constructie en de toepassing van energiezuinige technologieën, de energie voor de regeling van de ruimtetemperatuur één van de grootste verbruiksposten in bedrijfsgebouwen – vanzelfsprekend ook omdat een aangenaam ruimteklimaat van invloed is op het comfort én de productiviteit van de gebruikers. Hier dient het energieverbruik voor een optimaal ruimteklimaat efficiënt vormgegeven te worden.

Ruimteautomatisering voor comfort en energie-efficiëntie

"De ruimteautomatisering – dus de combinatie van klimaat- en verlichtingsregeling en zonwering – is ook in goed geïsoleerde nieuwe gebouwen belangrijk en is onmisbaar voor een optimaal klimaat, comfort en een maximale energie-efficiëntie. Voordat ruimten tijdens de zomermaanden worden gekoeld, voorkomt een neergelaten zonwering dat de zon naar binnen schijnt en wordt het dus bij voorbaat al niet te warm. Tijdens de wintermaanden kan de ruimte door het openlaten van de zonwering door de zon worden opgewarmd om de verwarming te ondersteunen of om de warme ruimtelucht via de luchtafvoer naar het warmteterugwinningssysteem te leiden. Als de zonwering over een scheiding tussen verblindingsbescherming en lichtgeleiding beschikt, kan het zonlicht ondanks de verblindingsbescherming de ruimte in worden geleid voordat de elektrische verlichting ingeschakeld wordt", aldus Dronia. Een intelligent systeem voor de ruimteautomatisering zorgt dus zonder extra ingrepen door de gebruiker voor een optimaal ruimteklimaat en een efficiënt energieverbruik – een win/win-situatie voor alle betrokken partijen en daarom bij de meeste nieuwbouwprojecten nu al "state of the art".

Met intelligente systemen voor de ruimteautomatisering kunnen zowel in nieuwe als in bestaande gebouwen energiebesparingen worden gerealiseerd.

De ruimteautomatisering is ook in goed geïsoleerde nieuwe gebouwen een belangrijke factor en is onmisbaar voor een optimaal klimaat, comfort en een maximale energie-efficiëntie.

Dirk Dronia, Global Industry Manager Building Automation bij WAGO

Renovation Wave en European Green Deal: renovatiepercentage moet omhoog

Voor elk nieuw – en efficiënt – gebouw zijn er meerdere, reeds bestaande gebouwen die soms al decennialang echte energieverslinders zijn. Als de bouwsector groener wil worden, moet het overgrote deel van de bestaande gebouwen energie-efficiënt opgeknapt en gerenoveerd worden. Het thema renovatie staat daarom ook op Europees niveau al sinds geruime tijd op de agenda en is in het kader van de "Renovation Wave"-strategie in 2020 als concreet doel gedefinieerd.

"Renovation Wave" is een actieplan van de Europese Commissie tegen de achtergrond van de European Green Deal, die meerdere maatregelen ter bevordering van de renovatie van gebouwen omhelst. Doel van deze maatregelen is een verbetering van de energieperformance van gebouwen, om zo een bijdrage aan klimaatneutraliteit en economisch herstel te leveren. Inmiddels is immers bekend dat voor een verbetering van de klimaatbalans niet alleen Smart Buildings nodig zijn, maar vooral aanzienlijk meer energie-efficiënte renovaties. Momenteel, aldus de Europese Commissie, bedraagt het renovatiepercentage slechts één procent van alle gebouwen per jaar – veel te weinig om het doel, klimaatneutraliteit tot 2050, te behalen. Het percentage dient daarom binnen zeer korte tijd op z'n minst verdubbeld te worden.

Hierbij speelt ook de integratie van de gebouwautomatisering achteraf een belangrijke rol. "De Renovation Wave-strategie beschrijft de maatregelen die nodig zijn voor een efficiënter gebruik van bestaande gebouwen. Wat WAGO met flexROOM® nu al mogelijk maakt, is vanaf 2030 in meerdere Europese landen verplicht. Dan moeten gebouwen voldoen aan de eisen van klasse A conform EN 15232 en de uit de norm EN 15232 voortvloeiende wereldwijde norm ISO 52120. Hierin is vastgelegd dat er sprake van interactie moet zijn tussen zonwering, verlichting, verwarming en koeling", aldus Dronia.

Grootste energie-efficiëntiepotentieel bij bedrijfsgebouwen in gebouwenbestand

"De automatisering van gebouwen biedt gebruikers met het oog op energiemonitoring, energie-efficiëntie en comfort aantoonbare voordelen", benadrukt Dirk Dronia. "In het bijzonder bij bestaande gebouwen is dit een enorm belangrijk punt om op energie en dus ook op CO2 te besparen." Het belang van deze modificatie komt ook in de actuele richtlijnen naar voren: in de nieuwste versie van de EU-richtlijn inzake de totale energie-efficiëntie van gebouwen (EPBD) van 2018 is vastgelegd dat grotere, reeds bestaande bedrijfsgebouwen vanaf 2025 met kernfuncties van de gebouwautomatisering uitgerust moeten worden. Dit geldt voor bedrijfsgebouwen met een geïnstalleerd vermogen van 290 kW bij verwarmings-, airco- of ventilatiesystemen, voor zover dit technisch en economisch haalbaar is. Over de formulering "economisch haalbaar" wordt momenteel intensief gediscussieerd, aangezien het geformuleerde doel, een lagere CO2-uitstoot, hoger wordt gewaardeerd dan een puur economisch voordeel. Oude bestaande gebouwen zonder netwerkgebaseerde gebouwautomatisering c.q. ruimteautomatisering en energiemonitoring bieden desalniettemin een enorm energiebesparingspotentieel. De automatisering speelt bij de renovatie van bestaande gebouwen een cruciale rol.

Flexibele automatisering: sleutelrol bij de renovatie van gebouwen

Met de automatisering van gebouwen kunnen processen in kaart gebracht, aangestuurd en geregeld worden. Hierbij ontstaan synergieën, bijv. tussen verwarming, ventilatie, airconditioning, verlichting en zonwering. Primaire energie kan hierdoor behoeftegericht worden ingezet. Oftewel: energie wordt alleen dan verbruikt als deze echt benodigd is – net als bij de daglichtafhankelijke verlichtingsregeling of de aanwezigheidsafhankelijke klimaatregeling. De hiervoor benodigde besturingen kunnen in de meeste gevallen probleemloos achteraf worden geïnstalleerd. Bijkomend voordeel: de gebouwautomatisering maakt direct attent op misstanden en biedt hierdoor de mogelijkheid om snel in te grijpen, hetgeen wederom een verspilling van hulpbronnen tegengaat.

Voor een efficiënte automatisering is naast de juiste hardware ook gedegen knowhow een absolute must: "Met het WAGO I/O-SYSTEM 750 aan de ene kant en een intelligente applicatie aan de andere kant kan vrijwel elke uitdaging aangegaan en ieder probleem opgespoord en verholpen worden. Met een modulair systeem zoals ons I/O-SYSTEM 750 zijn exploitanten van gebouwen uitermate flexibel wat de opbouw van de hardware betreft." De benodigde hardware kan dus eenvoudig en behoeftegericht aan de fysieke omstandigheden worden aangepast om aanwezige actuatoren en sensoren verder te gebruiken. Een belangrijk punt om renovaties mogelijk te maken. Want: "Zowel fabrikanten als exploitanten zullen in de komende 10 tot 15 jaar in een echte spagaat zitten", weet Dirk Dronia, en vult aan: "We moeten dus maximaal flexibel zijn, indien nodig dus ook met oude veldapparaten en passieve signalen, terwijl we bij nieuwe gebouwen al helemaal "IoT-ready" zijn. Anders gezegd: intelligente sensoren en alles is digitaal. Al deze taken en uitdagingen met één productpallet het hoofd te bieden, daar zijn we nu al elke dag mee in de weer."

Veldbusonafhankelijk en flexibel: de I/O-systemen van WAGO

Conclusie: gebouwautomatisering als sleuteltechnologie voor Green Buildings?

Intelligent aangestuurde gebouwen bieden tal van voordelen: ze zijn comfortabeler, vereenvoudigen de dagelijkse werkzaamheden en bezigheden, staan een optimaal en efficiënt gebruik van het oppervlak toe ,vragen indien nodig om onderhoud van de ruimte, technisch onderhoud of een ontstoring en kunnen bovendien een bijdrage aan een betere energiebalans leveren – en dus ook aan de energietransitie. Bij nieuwbouw wordt daarom vrijwel overal gebruik gemaakt van passende automatiseringsmaatregelen – niet alleen vanwege de energie-efficiëntie, maar ook vanwege het comfort en intelligente diensten. Het besparingspotentieel dat de automatisering in bestaande gebouwen biedt wordt echter nog niet optimaal benut. Maar het zijn juist deze energetische renovaties, waarbij intelligente automatiseringssystemen worden toegepast, die nodig zijn om de klimaatneutraliteit in de bouwsector op lange termijn te bereiken. Daarom moet meer aandacht aan het thema renovatie worden besteed – en hierbij moet de focus ook op de gebouwautomatisering worden gericht.

Zo'n 36-40 % van de wereldwijde uitstoot gaat voor rekening van gebouwen, en de tijd om de gestelde doelen te behalen begint te dringen.

Dirk Dronia, Global Industry Manager Building Automation bij WAGO

Aanbevolen artikelen

Koerswijziging nodig: waarom renovaties zo belangrijk zijn voor de bouwsector

Klimaatbescherming is één van de belangrijkste doelen van de Europese Unie. Tot 2050 dient de uitstoot van broeikasgassen tot een minimum beperkt te worden. De bouwsector speelt hierbij een zeer belangrijke rol: meer dan 40 procent van het totale energieverbruik en ongeveer 36 procent van alle CO2-emissies gaat voor rekening van de bouwsector. Het energiebesparingspotentieel is dan ook enorm. De modernisering van bestaande gebouwen biedt een groot besparingspotentieel.

WAGO flexROOM®

flexROOM® is de schaalbare oplossing voor de ruimteautomatisering van WAGO en is bij uitstek geschikt voor middelgrote en grote kantoorgebouwen. Het is zowel voor nieuwbouw als voor energetische renovaties een geschikte oplossing.

building_raum_innen_grossraumbuero_leer_1_fotolia_74441791_2000x2000.jpg

Gebouwtechniek van WAGO

Intelligente techniek biedt de mogelijkheid om gebouwen als geheel of afzonderlijke systemen van een gebouw te verbeteren om het energieverbruik te reduceren, de efficiëntie tijdens bedrijf te verhogen en om voor meer comfort voor de gebruikers te zorgen. WAGO beschikt hiervoor over een omvangrijk assortiment aan oplossingen op het gebied van gebouwautomatisering en -installatie: van flexibele systeemelementen tot integrale oplossing.

mm-31018_key-visuals-industrie-sectors_building_2000x1125.jpg

WAGOdirect Building: Toekomstbestendig bouwen

De moderne gebouwtechniek biedt enorm veel potentieel: gebouwen kunnen aanzienlijk comfortabeler, efficiënter én energiezuiniger worden vormgegeven. Tegelijkertijd worden ook de eisen waaraan gebouwen moeten voldoen strenger. Hoe deze eisen er in de praktijk uitzien, en hoe u reeds nu toekomstbestendig kunt bouwen om aan de eisen van morgen te voldoen, leest u in de actuele uitgave van WAGOdirect Building.