Het onbekende terrein van BIM
De beide experts Andreas Kohlhaas van het consultancybedrijf GSP Network en Dörthe Knefelkamp van WAGO bespreken de opportuniteiten en uitdagingen van het digitaal bouwen.
Op deze pagina:
Building Information Modeling
"BIM is een grote uitdaging"
Andreas Kohlhaas van het consultancybedrijf GSP Network ziet in "Building Information Modeling" een grote kans voor de actoren die bedrijvig zijn in de bouw. Om de digitale planning van gebouwen ingang te doen vinden, hebben bedrijven zoals WAGO nog heel wat voorbereidend werk op de plank.
Meer veiligheid en controle
Het thema "Building Information Modeling" (BIM) heeft in de voorbij drie jaar buitengewoon veel aandacht naar zich toegetrokken, maar een heldere voorstelling van de effecten van BIM op de planning- en bouwcultuur is er tot op heden evenwel niet. In principe beschrijft BIM een nieuwe methode voor de integrale samenwerking van actoren en sectoren. Basis hiervoor is een uit veel sectormodellen samengesteld bouwinformatiemodel dat informatie over de gebouwstructuur, onderdelen, ingeplande bouwstoffen en producten bevat, waarvan veel toepassingen bijvoorbeeld met betrekking tot kosten- en termijnbeheer afgeleid kunnen worden.
De BIM-methode kan tijdens de volledige levenscyclus of slechts in deelprocessen worden geïmplementeerd. Men spreekt van Big BIM, wanneer 3D-bouwmodellen technisch of ruimtelijk worden gestructureerd en de gegevensuitwisseling en het gebruik ervan beschikbaar zijn voor alle partijen die bij planning, bouw en exploitatie betrokken zijn. BIM biedt hiermee de mogelijkheid om vanaf de voorbereidende planning tot aan het einde van de gebruikstijd alle relevante grafische en alfanumerieke informatie op het juiste moment ter beschikking te stellen van de respectieve actor.
Meer veiligheid en controle
Een groot voordeel van de integrale modelgebaseerde planning bestaat in het voorkomen van dubbele werkzaamheden, omdat sectormodellen van de objectplanners door sectorplanners meteen in hun werkzaamheden kunnen worden geïntegreerd. Hiermee is de tot nu toe gebruikelijk namodellering overbodig.
Dit vereenvoudigt plausibiliteits- en interferentiecontroles evenals technische berekeningen in het planningsproces. Het is bijvoorbeeld mogelijk om het gebruik en de energie-efficiëntie van het gebouw zo realistisch mogelijk te simuleren en maatregelen ter optimalisering van het digitale model door te voeren. Het onderdeelgeoriënteerde bouwmodel in de BIM-methode garandeert zodoende optimale planningszekerheid en kostenbeheer tijdens het bouwproces en het bedrijf.
Toch kan er in Duitsland momenteel nog geen sprake zijn van een naadloze implementatie van BIM. Terwijl in Scandinavië, Nederland en Groot-Brittannië al jaren voorschriften gelden voor het gebruik van BIM bij openbare aanbestedigen, staat BIM in Duitsland nog in de kinderschoenen. Een studie van het Fraunhofer-Instituts für Arbeitswirtschaft und Organisation (IAO) toont aan dat slechts 29 procent van de actoren met objectgeoriënteerde 3D-modellen in hun organisatie werken. En slechts tien procent plant dit ook te doen in de nabije toekomst. Daarbij kan Little BIM, d.w.z. het afleiden van aanzichten en doorsneden uit een 3D-model, de efficiëntie van de planning reeds binnen een organisatie enorm verhogen. Nog lager zijn de cijfers voor Big BIM, het uitwisselen van object- en sectormodellen op basis van open standaarden zoals IFC (Industrie Foundation Classes DIN EN ISO 16739). De integratie van de voortgang en simulatie van een bouwproject – ook wel 4D-BIM – gebeurt slechts bij zes procent van de actoren en wordt slechts door nog eens zeven procent in overweging genomen.
Andreas Kohlhaas, GSP Network
Onzekerheid bij planners
Gemeenschappelijke richtlijnen en processen worden momenteel nog ontwikkeld door organisaties zoals de VDI, waarvan de richtlijnen deels in het afgelopen jaar werden gepubliceerd en deels dit jaar nog gepubliceerd worden. Een ander aspect is dat via ISO, CEN en DIN een internationale richtlijn voor het omzetten van BIM in Duitsland wordt verwacht (DIN EN ISO 19650).
Daarom vragen planningsbureaus en uitvoerende ondernemingen zich af of ze voor BIM hun bestaande software kunnen gebruiken of moeten investeren in nieuwe software. Het antwoord hangt ervan af of de softwareproducenten een interface voor het uitwisselen van informatie hebben geïmplementeerd, zodat objectmodellen kunnen worden geïmporteerd, gereferentieerd en geëxporteerd. In dat geval kunnen de actoren de zogeheten Open-BIM-benadering volgen en gebruik maken van open datastandaarden zoals "Industry Foundation Classes" (IFC DIN EN ISO 16739) of de facto standaarden zoals "Green Building XML" (gbXML).
Op de digitalisering voorbereiden
Diverse eisen aan softwareproducten, welke de BIM-methode nodig heeft, worden momenteel gedefinieerd of resulteren uit de reeds lopende BIM-projecten. Veel leemten in de digitale procesketens kunnen nog niet worden opgevuld en wachten nog op uitvoering. Bovendien moeten toeleveranciers van de bouwsector de gegevens van hun producten overeenkomstig aanpassen en voor de verwerking in de planningssoftware ter beschikking stellen.
Voor softwareontwikkelaars, leveranciers in de bouw en aanbieders van componenten voor de technische uitrusting van gebouwen of van elektrotechnische producten is dat een grote uitdaging: de richtlijnen en normen voor de classificatie en de uitwisseling van informatie bevinden zich immers nog in de ontwikkelingsfase.
Planners en leveranciers in de bouw moeten daarom begrijpen dat BIM geen wondermiddel is dat ad hoc alle zorgen kan verhelpen. Toch moeten ondernemingen zich snel buigen over dit thema met bijbehorende vereisten, processen en verantwoordelijkheden, en elkaar informatie aanreiken om het digitaliseringsproces binnen de sector vooruit te helpen.. Ook in Duitsland zal de bouwindustrie met digitalisering worden geconfronteerd. Het Duitse Ministerie van Verkeer en Digitale infrastructuur heeft in 2015 met het stappenplan "Digitale planning en bouw" gekozen voor het gebruik van BIM bij openbare infrastructuurprojecten.
Over de persoon
Andreas Kohlhaas is een erkend expert op het gebied van "Building Information Modeling" (BIM). In 2013 richtte fysicus het consultancybedrijf GSP-Network GmbH op, waar hij onder andere de verkoop in goede banen leidt. Kohlhaas is actief in diverse BIM-commissies en neemt met betrekking tot dit thema verschillende onderwijstaken op zich.
"Vast onderdeel van de WAGO-strategie"
Voorwaarde voor BIM is het aanpassen van de standaard en het optimaliseren van productgegevens voor digitale processen. Dörthe Knefelkamp ziet als gebouwexperte bij WAGO haar onderneming hierin het voortouw nemen.
Als producent van elektrotechnische componenten en van producten en oplossingen voor de gebouwautomatisering houdt WAGO zich in het kader van de digitalisering bezig met het thema "Building Information Modeling" (BIM), om ook weldra de belanghebbende partijen – exploitanten, planners en uitvoerende ondernemingen – te kunnen ondersteunen.
Softwareontwikkelaars, architecten en commissies houden het thema op de agenda. In tal van media is er informatie terug te vinden. Vaak worden voorbeelden getoond aan de hand van architecturale of structurele modellen. Het begrip gebouwtechniek vat de volledige technische uitrusting van het gebouw samen. Hier vindt u veel sectoren die zich in verschillende stadia bevinden wat betreft de implementatie van BIM-vereisten of de standaardisatie van gegevensformaten en inhoud voor hun sector.
De sectoren gebouwautomatisering en elektrische installatie staan nog in hun kinderschoenen. Voor WAGO als aanbieder en bouwleverancier van producten voor deze sectoren is het dus een uitdaging om op dit moment de technische gegevens voor BIM-processen te optimaliseren
Op het internationale vlak zijn verschillende niveaus van implementatie van BIM vast te stellen. Sommige landen zoals Zwitserland, Nederland en Duitsland wensen een hoog implementeringsniveau. Het is in het digitale referentiemodel bijgevolg mogelijk om behalve de interferentiecontroles ook objectmodellen met een nuttige informatie voor gespecialiseerde functie- en kwaliteitscontroles af te leiden of deze aan het referentiemodel te koppelen.
Open voor beide BIM-benaderingen
Voor WAGO is en blijft BIM daarom een vast onderdeel van zijn digitaliseringsstrategie. Hieraan zijn echter uitdagingen verbonden: Overeenkomstig de eisen in het kader van de digitalisering moet WAGO als leverancier zijn technische productgegevens transparant houden en nieuwe attributen die uit de ontwikkeling van specificaties voortvloeien, onderhouden en ter beschikking stellen.
Er zijn twee manieren om dit te doen: enerzijds de Closed-BIM-benadering, die door sommige softwareleveranciers met succes wordt gevolgd. Hiertoe behoort bijvoorbeeld Autodesk met Revit, dat momenteel de hoogste marktpenetratie in Europa heeft. In Revit kunnen leveranciers hun digitale informatie over hun producten ter beschikking stellen in het zogeheten RFA-formaat.
De voordelen van software met een Closed-BIMA-benadering zijn de geoptimaliseerde interfaces en het resulterende minimale gegevensverlies als gevolg van onderbrekingen in media. De technische informatie voor de producten worden door de producent gedinieerd en moeten niet noodzakelijk in overeenstemming zijn met een norm. Aangezien Revit momenteel zeer wijdverbreid is, stelt ook WAGO zijn digitale informatie voor producten in RFA-formaat ter beschikking op zijn PARTcommunity-server.
De tweede manier is Open-BIM. Er bestaat verschillende software die deze benadering volgt en waarbij gegevens via open interfaces zoals "Industry Foundation Classes" (IFC) of "Green Building XML" (gbXML) wordt uitgewisseld. Open, gestandaardiseerde interfaces en formaten bieden het voordeel dat planners zich niet op één software hoeven vast te pinnen, en - vooral - dat gegevens ongeacht de producent voldoen aan een structuur en een formaat.
Dörthe Knefelkamp, WAGO
Actief bij het aanpassen van standaarden
Momenteel worden de standaarden (IFC) voor de technische uitrusting van gebouwen nog aangepast in overeenstemming met de eisen van het implementeringsniveau. In het kader van de VDMA/VDI-werkgroep "BIM en TGA" breidt WAGO de richtlijn VDI 3805 "Uitwisseling van productgegevens in de technische gebouwuitrusting" uit met een pagina over de gebouwautomatisering. De resultaten van deze werkgroep moeten via de VDI worden opgenomen in ISO 16757 "Product Data for Building Services System Model". Voor de elektrotechniek bestaat er momenteel geen vergelijkbare werkgroep die de normen aan het gewenste uitvoeringsniveau aanpast. Het idee hiervoor bestaat echter al wel.
WAGO zal beide BIM-benaderingen blijven volgen en tijdens het uitwisselen van informatie met zijn klanten ook de eisen uit de praktijk opnemen en in de verdere oriëntatie in BIM integreren. Ongetwijfeld zal BIM de hele bouwsector sterk beïnvloeden en een kentering teweegbrengen. WAGO zal zowel het verdere proces als onze klanten bij de implementatie van BIM ondersteunen.
Over de persoon
Dörthe Knefelkamp, Market Manager Gebouwinstallatie, startte in 1998 bij WAGO. Na haar studie tot industrieel ingenieur elektrotechniek binnen het bedrijf was ze werkzaam in de internationale projectservice, alvorens in 2010 de overstap te maken naar een agentschap voor klimaatbescherming. Sinds 2015 werkt ze opnieuw bij WAGO en is ze in de afdeling Market Management Gebouwinstallatie verantwoordelijk voor de thema's WINSTA® en energiebeheer.
De facetten van BIM
BIM is niet gelijk aan BIM, en hanteert verschillende methoden:
- Open-BIM wordt gekenmerkt door het uitwisselen van BIM-bestanden tussen de disciplines, onafhankelijk van de gebruikte BIM-software. Dit gebeurt door open interfaces te gebruiken en vergt de transparantie en de uitwisseling van gegevens tussen de verschillende modellen.
- Bij Closed-BIM werken alle planners met dezelfde softwareoplossing aan een project.
- Men spreekt van Big BIM, wanneer 3D-bouwmodellen technisch of ruimtelijk worden gestructureerd en de gegevensuitwisseling en het gebruik ervan beschikbaar zijn voor alle partijen die bij planning, bouw en exploitatie betrokken zijn.
- Little BIM daarentegen beschrijft de beperkte toepassing van de BIM-methode voor één discipline, en is daarmee een geïsoleerde oplossing. Een klassiek voorbeeld hiervoor is het opstellen van een virtueel architectuurmodel zonder de mogelijkheid om de gegevens aan een andere discipline door te geven.
Dit zou u ook kunnen interesseren
BIM – Building Information Modeling
Aanbevelingen om verder te lezen
Overige toepassingen voor gebouwautomatisering en -installatie
Of u nu de verlichtingsinstallatie en automatisering in uw kantoorgebouw plant, een verwarmings-, airconditioning- en ventilatiesysteem wilt ombouwen of zich principieel voor het onderwerp ruimteautomatisering interesseert: WAGO helpt u om uw vereisten in het gebouw te implementeren.
Gecertificeerde gebouwen
Duurzaam bouwen is de moeite waard. Verschillende certificaten helpen bij de planning - één van hen houdt ook rekening met het energiebesparingspotentieel van gebouwautomatisering.
Voordelige ruimteautomatisering
De planning, realisatie en exploitatie van een gebouw moeten met een maximaal rendement en een groot aanpassingsvermogen overtuigen.
HVAC-technologie voor de installaties van de toekomst
Meer dan 55% van het totale energieverbruik is afkomstig van verwarmings- en koeltoepassingen. De overgang naar duurzame energiebronnen begint direct in de stookkelder. Vertrouw op toekomstbestendige oplossingen van WAGO voor de ventilatie- en airconditioningsystemen.
