Porady 31 stycznia 2022
Bezpieczeństwo i normy: praktyczne wskazówki dotyczące naszych produktów

W tym miejscu zebraliśmy wszystkie informacje, ułatwiające prawidłowe korzystanie z produktów WAGO zgodnie z obowiązującymi normami i zasadami bezpieczeństwa.

Praktyczne wskazówki dotyczące:

  • znaków certyfikacji i norm
  • pomiarów temperatury
  • instalacji i użytkowania

Praktyczne wskazówki dotyczące znaków certyfikacji i norm

  • Produkty bezpieczne i zawsze zgodne z normami
  • Normy i znaki certyfikacji obowiązujące dla złączek instalacyjnych
  • Międzynarodowe znaki certyfikacji i informacje umieszczane na złączkach instalacyjnych WAGO

Wskazówka: produkty bezpieczne i zawsze zgodne z normami

W myśl przepisów obowiązujących w UE produkt może być wprowadzony do obrotu tylko wtedy, gdy spełnia podstawowe wymagania odpowiednich dyrektyw UE, o ile takie istnieją dla danego produktu. Zgodnie z rozporządzeniem UE 765/2008 producent, dystrybutor lub upoważniony przedstawiciel z terytorium UE, umieszczając na produkcie oznakowanie CE, deklaruje, że „produkt spełnia mające zastosowanie wymagania określone we wspólnotowym prawodawstwie harmonizacyjnym, przewidującym jego umieszczanie“.
praxistipp-entscheidung.jpg

Złączki instalacyjne podlegają postanowieniom dyrektywy niskonapięciowej 2014/35/EU.

W wykazie norm dyrektywy niskonapięciowej jako normy stosowane dla złączek instalacyjnych wymienia się normy z serii EN 60998. Wszystkie złączki instalacyjne WAGO zostały przebadane przez niezależne jednostki badawcze na podstawie norm z tej serii i otrzymały odpowiednie certyfikaty. W oparciu o wyniki tych badań i przyznane certyfikaty WAGO deklaruje zgodność z wymaganiami dyrektywy niskonapięciowej dla swoich produktów i umieszcza na nich znak CE.
Ponadto WAGO oznacza swoje złączki instalacyjne znakiem ENEC. Znak ten może być używany tylko wtedy, gdy oprócz pozytywnych wyników badań zewnętrznych dla danego typu produktu, spełnione są dalsze wymagania podczas jego produkcji, które zostały potwierdzone przez zewnętrzny instytut badawczy (np. stosowanie systemu jakości co najmniej na poziomie ISO 9000, regularne badania produktów końcowych i udokumentowane kontrole produkcji). W porównaniu z podobnymi certyfikatami z krajowych instytutów badawczych (jak np. VDE), znak ENEC potwierdza zgodność nie tylko z obowiązującymi normami krajowymi. Znak ENEC, niezależnie od przyznającej go jednostki, obejmuje jednocześnie wszystkie certyfikaty wszystkich krajowych instytutów badawczych, które przystąpiły do porozumienia ENEC. Obecnie istnieje 25 renomowanych instytutów badawczych, które mogą wydawać certyfikaty ENEC. Należą do nich VDE Prüf- und Zertifizierungsinstitut GmbH, SGS Fimko Ltd, DEKRA Certification BV i British Standards Institution.

Wskazówka: normy i znaki certyfikacji obowiązujące dla złączek instalacyjnych

Norma DIN VDE 0100 520 dotycząca systemów okablowania i oprzewodowania w budynkach wyraźnie określa: podczas instalowania tych rozwiązań do łączenia przewodów można używać wyłącznie złączek, które są zgodne z obowiązującymi normami europejskimi lub adekwatnymi niemieckimi normami produktowymi. Dla złączek instalacyjnych obowiązuje przy tym norma DIN EN 60998 (VDE 0613), a dla złączek listwowych DIN EN 60947 (VDE 0611). W sytuacjach awaryjnych instalator systemu musi udowodnić, że używane przez niego produkty spełniają te normy. Dlatego WAGO zleca badanie wszystkich złączek zgodnie z wymienionymi normami niezależnym jednostkom certyfikującym, aby dostarczyć instalatorom produkty gwarantujące maksymalne bezpieczeństwo. Przyznane znaki certyfikacji umieszczane są na opakowaniach i produktach. Na życzenie WAGO udostępnia również certyfikaty.

tabelle.jpg

Sprawdzone i niezawodne

Istnieją trzy procedury certyfikujące, które dopuszczają złączki do stosowania na terenie Niemiec i całej Europy oraz nadają różne znaki certyfikacji. Dopuszczenia różnią się również tym, do jakich norm produktowych mają zastosowanie i w jakich krajach obowiązują (patrz tabela).
Nowe aprobaty dla złączek instalacyjnych zgodnie z normą EN 60998 są przeprowadzane przez WAGO według procedury ENEC. Procedura ta odpowiada procedurze uzyskiwania znaku VDE, ale jest ważna na terenie całej Europy po wykonaniu tylko jednego badania. Ponieważ procedura ENEC nie przewiduje dopuszczeń dla złączek listwowych zgodnie z normą EN 60947, a dopuszczenie dla tych produktów jest wymagane w całej Europie, nowe dopuszczenia dla złączek listwowych są przeprowadzane zgodnie z procedurą CCA. Procedura CCA opiera się na krajowym dopuszczeniu w jednym z krajów europejskich i jest potwierdzona przyznaniem odpowiedniego krajowego znaku certyfikacji. Dodatkowy certyfikat CCA rozszerza ważność dopuszczenia krajowego na całą Europę.

Gwarancja bezpieczeństwa dzięki produktom WAGO


Odpowiedzialność za wybór dopuszczonych produktów i prawidłowy montaż spoczywa na instalatorze. Dzięki dopuszczeniu, które otrzymały wszystkie złączki z szerokiej gamy produktów WAGO, instalatorzy nie muszą się martwić o ich zgodność z obowiązującymi normami. Dodatkowo, wszystkie złączki WAGO poddawane są wewnętrznym badaniom, które stawiają jeszcze wyższe wymagania jakościowe. Dopiero po pomyślnym przejściu tych badań produkty trafiają na rynek, gwarantując użytkownikom wysoki poziom bezpieczeństwa oraz niezawodności, z którego znane jest WAGO.

Wskazówka: międzynarodowe znaki certyfikacji i informacje umieszczane na złączkach instalacyjnych WAGO

Złączki instalacyjne WAGO są stosowane przez elektroinstalatorów na całym świecie. Warunkiem determinującym możliwość ich globalnego stosowania jest dopuszczenie do użytku zgodnie z obowiązującymi normami. Z tego powodu na złączkach instalacyjnych WAGO oraz ich opakowaniach umieszczane są krajowe i międzynarodowe znaki certyfikacji, jak również dodatkowe informacje dotyczące danego obszaru zastosowania. Informują one użytkownika o tym, że ma on do dyspozycji materiały instalacyjne zgodne z obowiązującymi normami.

Na terenie Europy WAGO certyfikuje swoje złączki instalacyjne według procedury ENEC, która zapewnia zgodność z europejską normą EN 60998 i odpowiada procedurze uzyskiwania znaku VDE.

pruefzeichen.jpg

Dzięki temu jednemu badaniu produkty WAGO są dopuszczone do użytku na terenie całej Europy. To dopuszczenie jest potwierdzone znakiem certyfikacji ENEC. Za znakiem certyfikacji znajduje się numer, który stanowi numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej. Podane są również informacje techniczne dotyczące napięcia znamionowego, prądu znamionowego oraz możliwych do podłączenia typów i przekrojów przewodów. Informacje o typach przewodów podane są w języku angielskim. Złączki instalacyjne WAGO oznaczone literą „r” (ang. rigid) umożliwiają łączenie przewodów jedno- i wielodrutowych. Złączki instalacyjne WAGO oznaczone jako „s” lub „sol.” (ang. solid) pozwalają na łączenie przewodów jednodrutowych. Złączki instalacyjne WAGO oznaczone literami „str.” (ang. stranded) umożliwiają łączenie przewodów wielodrutowych. Litera „f“ (ang. flexible) umieszczona na złączkach instalacyjnych WAGO oznacza, że złączki te pozwalaj na łączenie przewodów linkowych

Złączki instalacyjne WAGO, które zostały dopuszczone do obrotu przed wprowadzeniem certyfikacji ENEC, otrzymały krajowe znaki certyfikacji, takie jak znak VDE, znak KEMA KEUR (Holandia) lub znak DEMKO (Dania). W ślad za tymi znakami certyfikacji wydano również odpowiednie specyfikacje techniczne. Zazwyczaj podaje się w nich tylko przekrój przewodu i nie określa się zakresu przekroju. Zgodnie z normą EN 60998 za pomocą złączek instalacyjnych WAGO oprócz przewodów o jednym konkretnym przekroju można połączyć również przewody o minimum dwóch kolejnych mniejszych przekrojach.

Obok dopuszczenia europejskiego, złączki instalacyjne WAGO otrzymały również dopuszczenia na rynek północnoamerykański. Są to w szczególności aprobaty wydane przez „Underwriters Laboratories” (UL) dla USA oraz „Canadian Standards Association” (CSA) dla Kanady. W przeszłości te dwie jednostki certyfikujące wprowadziły wspólny znak certyfikacji, tzw. znak cULus. Zgodnie z wymaganiami normy, po znaku certyfikacji podana jest informacja o obszarze zastosowania.

W przeciwieństwie do Europy, w Ameryce Północnej nie używa się systemu metrycznego do określania przekroju przewodów (podawanego w mm2), lecz systemu „American Wire Gauge“ (AWG).

Złączki instalacyjne WAGO są stosowane również przez japońskich elektryków. W tym celu spełniają one wymagania normy Product Safety Electrical Appliance and Material Safety Law, opublikowanej przez „Japan Electrical Testing Laboratories“ (JET). Również w tym przypadku podaje się informacje dotyczące zastosowania zgodnego z normami oraz średnicy przewodu, który może być użyty. W Japonii zamiast przekroju przewodu określa się właśnie jego średnicę. Ze względu na zoptymalizowanie wymiarów złączek instalacyjnych WAGO nie zawsze jest możliwe umieszczenie na nich obok siebie znaków certyfikacji oraz związanych z nimi informacji.

Praktyczne wskazówki dotyczące zakresu temperatur

  • Dopuszczalne zakresy temperatur dla złączek instalacyjnych WAGO
  • Profesjonalna ocena przyrostu temperatury dla złączek instalacyjnych

Wskazówka: dopuszczalne zakresy temperatur dla złączek instalacyjnych WAGO

Warunki użytkowania złączek na obiektach są tak samo zróżnicowane, jak ich zastosowania w instalacjach elektrycznych. Szczególnie ważnym warunkiem użytkowania jest temperatura, ponieważ determinuje ona specjalne wymagania dotyczące przyrostu temperatury materiału instalacyjnego.

Norma europejska EN 60998 dotycząca złączek instalacyjnych określa trzy różne specyfikacje temperatur dla stosowania złączek instalacyjnych:
  • maks. temperatura otoczenia
  • maks. przyrost temperatury
  • maks. długotrwała temperatura pracy
Decyzja, czy dana złączka instalacyjna nadaje się do konkretnego zastosowania, czy też nie, leży w gestii elektroinstalatora. Podejmując ją, kieruje się on zwykle jedynie maksymalną temperaturą otoczenia. Dla zatwierdzonych złączek instalacyjnych zgodnie z normą EN 60998, bez dalszych specyfikacji, obowiązuje maksymalna temperatura pracy ciągłej 85°C. Po odjęciu normatywnego maksymalnie dopuszczalnego przyrostu temperatury o wartości 45 K (odpowiada 45°C) oraz przy założeniu, że maksymalny przyrost temperatury danej złączki został wykorzystany, otrzyma się nadal dopuszczalną maksymalną temperaturę otoczenia 40°C.
Praxistipp_Tabelle.png

Producenci mogą również określić temperatury, które odbiegają od tej wartości.

Z reguły są to również temperatury pracy ciągłej. Maksymalną dopuszczalną temperaturę otoczenia uzyskuje się przez odjęcie od podanej temperatury maksymalnego przyrostu temperatury o wartości 45 K.
WAGO wykorzystuje właśnie tę możliwość O ile nie określono inaczej, dla złączek instalacyjnych WAGO obowiązuje maksymalna temperatura pracy ciągłej wynosząca 105°C. Po odjęciu maksymalnego przyrostu temperatury o wartości 45 K, maksymalna dopuszczalna temperatura otoczenia wynosi 60°C. Dzięki temu złączki instalacyjne WAGO są dopuszczone do pracy w wyższych temperaturach i przewyższają wymagania normatywne.

Możliwe dopuszczenie do pracy w wyższych temperatur otoczenia


Norma DIN EN 60998 przewiduje również możliwość dopuszczenia zacisków do pracy w wyższych temperaturach otoczenia. Jest to możliwe dzięki temu, że producenci podejmują różne działania w odniesieniu do konstrukcji złączek, takie jak stosowanie większej ilości materiałów lub materiałów wyższej jakości, aby zapewnić, że przyrost temperatury dla złączek będzie utrzymywany na niskim poziomie. Złączki, które są normatywnie dopuszczone do pracy ciągłej w temperaturze wyższej niż 85°C są oznaczone na certyfikacie znakiem T zgodnie z EN 60998, np. T55. Oznaczenie to składa się z litery T, po której następuje liczba wskazująca maksymalną temperaturę otoczenia dopuszczalną dla danej złączki.

Maksymalna temperatura otoczenia:
  • najwyższa temperatura otaczającego powietrza wyrażona w °C, w której złączka może być używana; maksymalna temperatura otoczenia odpowiada również normatywnemu oznaczeniu T (np. T85).
Maksymalny przyrost temperatury:
  • najwyższy dopuszczalny wzrost temperatury w Kelwinach przy najbardziej niekorzystnym obciążeniu elektrycznym,
  • powstaje w wyniku przepływu prądu w złączce; maksymalny wzrost temperatury dla złączek instalacyjnych dopuszczonych zgodnie z normą EN 60998 jest ograniczony do 45 K (odpowiada to wzrostowi temperatury o wartości 45°C); producenci złączek stosują zwykle ten maksymalny dopuszczalny przyrost temperatury podczas projektowania swoich złączek, aby utrzymać wykorzystanie materiałów dla elementów przewodzących złączek w ekonomicznych ramach.
Maksymalna długotrwała temperatura pracy:
  • maksymalna temperatura wyrażona w °C, jaką złączka może osiągnąć podczas długotrwałej pracy;
  • jest to suma maksymalnej dopuszczalnej temperatury otoczenia i maksymalnego dopuszczalnego przyrostu temperatury.
W przypadku tak oznaczonych złączek nie ma potrzeby obliczania dopuszczalnej temperatury otoczenia. Podaje się ją tutaj bezpośrednio jako wartość liczbową. Na przykład nowa złączka instalacyjna COMPACT z serii 221 do wszystkich typów przewodów, ze względu na znacznie niższy przyrost temperatury niż dopuszczają normy, otrzymała oznaczenie T85. Oznacza to, że może być stosowana w temperaturze otoczenia do 85°C.
Niektóre złączki instalacyjne WAGO zostały opracowane do specjalnych zastosowań. Dlatego też często mają one określone maksymalne zakresy temperatur, które zazwyczaj znacznie przekraczają wymagania normatywne. Temperatury dla złączek instalacyjnych WAGO zestawiono w tabeli.

Wskazówka: profesjonalna ocena przyrostu temperatury dla złączek instalacyjnych

Wymagania zgodnie z nową normą IEC 61439

Od listopada 2014 roku wszystkie rozdzielnice niskiego napięcia stosowane na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego muszą spełniać wymagania nowej normy IEC 61439. Mając na uwadze ochronę ludzi i urządzeń w instalacjach elektrycznych, norma ta określa wymagania dotyczące bezpieczeństwa dla rozdzielnic, takich jak rozdzielnice energii elektrycznej w budynkach i zastosowaniach przemysłowych. Skutkuje to nowymi wymaganiami i obowiązkami dla projektantów, konstruktorów systemów, instalatorów elektrycznych i klientów końcowych.

Odpowiedzialność za weryfikację konstrukcji


Nowa norma wprowadza podział na producenta oryginalnego i prefabrykanta. Zgodnie z normą, producentem oryginalnym jest ten, kto pierwotnie zaprojektował rozdzielnicę. Według normy IEC 61438 musi on zapewnić weryfikację konstrukcji. W ramach weryfikacji konstrukcji należy przeprowadzić różne indywidualne weryfikacje, jedną z nich jest weryfikacja wartości granicznych przyrostu temperatury.
W celu skutecznej weryfikacji wartości granicznych przyrostu temperatury oryginalny producent musi udowodnić, że straty mocy urządzeń przewodzących prąd są bezpiecznie rozpraszane, tak aby temperatura wewnątrz szafy sterowniczej nie była zbyt wysoka.
W przypadku rozdzielnic do 1600 A weryfikację zgodną z normą DIN EN 61439 można wykonać poprzez obliczenie strat mocy zastosowanych urządzeń. Dla rozdzielnic powyżej 1600 A należy zmierzyć ilość wytwarzanego ciepła.
WAGONews_12015_Bild1.jpg

Moc strat maks. 1W

Obliczanie rozpraszania mocy dla złączek listwowych i instalacyjnych

W przypadku złączek listwowych strata mocy jest ograniczona przez normę produktową. Zgodnie z normą EN 60947 maksymalny dopuszczalny spadek napięcia wynosi 3,2 mV na połączenie złączki przy 1/10 prądu znamionowego. Do obliczenia strat mocy można zatem użyć maksymalnego spadku napięcia 32 mV przy pełnym prądzie znamionowym na obciążonym torze prądowym. Niektóre złączki instalacyjne WAGO znajdują się znacznie poniżej tej wartości granicznej. Na przykład w przypadku instalacyjnej złączki piętrowej 2003-7642 spadek napięcia na przejściu złączki wynosi od 20,8 mV do 25,6 mV przy pełnym prądzie znamionowym.
W celu obliczenia wartości granicznych przyrostu temperatury dla piętrowych złączek instalacyjnych WAGO z serii 2003 można przyjąć maksymalną moc strat 1 W na każdą złączkę. Wynika to z faktu, że złączki są przystosowane do przewodów 4 mm2 o prądzie znamionowym 32 A.

Praktyczna wskazówka dotycząca instalacji i użytkowania

  • Bezpieczna instalacja dzięki wydajnym złączkom instalacyjnym!
  • Pomiar rezystancji izolacji w obwodach prądowych zainstalowanych na stałe w budynkach

Wskazówka: bezpieczna instalacja dzięki wydajnym złączkom instalacyjnym!

Zasadniczo przewody elektryczne muszą być tak dobrane, aby podczas pracy nie nagrzewały się powyżej długotrwale dopuszczalnej temperatury. Przyrost temperatury w przewodzie wynika przede wszystkim z natężenia prądu, którym jest on obciążony.
Obciążalność prądowa przewodu określa odpowiednio maksymalnie dopuszczalne prądy, którymi przewód może być obciążony – jednak przy uwzględnieniu pewnych warunków. Chcąc zagwarantować bezpieczeństwo instalacji elektrycznej, należy użyć materiałów instalacyjnych, które wytrzymają warunki użytkowania w miejscu użytkowania instalacji.
Praxistipp-32015-Verbindungsklemmen1.jpg

Dlatego też norma DIN VDE 0298-4 zaleca wartości obciążalności prądowej przewodów, które są określane w zależności od parametrów takich jak temperatura otoczenia, przekrój lub rodzaj instalacji. Typy instalacji A1, A2, B1 i B2 mają szczególne znaczenie praktyczne zarówno w skali krajowej, jak i międzynarodowej. Opisują one instalację natynkową, podtynkową oraz podpodłogową, w każdym przypadku w rurach elektroinstalacyjnych lub kanałach elektroinstalacyjnych. Temperatura pracy, przekrój przewodu i rodzaj instalacji razem wzięte dają maksymalne obciążenie prądowe.

Norma EN 60998 jako podstawa do badań normatywnych złączek instalacyjnych


Ze względu na szczególne znaczenie praktyczne maksymalne prądy obciążenia zostały również włączone do normy produktowej EN 60998 dotyczącej złączek instalacyjnych. Są one zatem podstawą do normatywnego badania złączek instalacyjnych. Producenci materiałów instalacyjnych mają możliwość ograniczenia parametrów swoich produktów. Na przykład złączka, do której można podłączyć przewód o przekroju 4 mm2, może być dopuszczona tylko dla prądu 24 A, zamiast prądu 32 A, co pozwoliłoby optymalnie wykorzystać obciążalność przewodu. W takich okolicznościach materiał instalacyjny staje się „wąskim gardłem“. Urządzenia zabezpieczające muszą być dostosowane do niższych parametrów materiału instalacyjnego. Złączki instalacyjne WAGO mają zawsze pełną obciążalność prądową maksymalnie przyłączalnego przewodu. Dzięki temu nigdy nie ograniczają przepływu prądu w instalacji elektrycznej. Oszczędza to użytkownikom konieczności projektowania urządzeń zabezpieczających o niższych parametrach w celu ochrony elementów połączeniowych.

Wskazówka: pomiar rezystancji izolacji w obwodach prądowych zainstalowanych na stałe w budynkach

W budynkach użyteczności publicznej, np. w miejscach zgromadzeń, domach towarowych, szpitalach, szkołach, dworcach kolejowych i hotelach (zgodnie z normą DIN VDE 0100-718) oraz w obiektach o wysokim stopniu zagrożenia pożarowego (wg DIN VDE 0100-482) obowiązkowe jest regularne przeprowadzanie pomiaru rezystancji izolacji. Jest to również integralna część badania E-CHECK, które coraz częściej przeprowadzane jest na zasadzie dobrowolności, na przykład przez wynajmujących przed przekazaniem wynajmowanych pomieszczeń w celu udokumentowania prawidłowego stanu instalacji elektrycznej w tych nieruchomościach.
Rozróżnia się dwa przypadki dla pomiarów zgodnych z normami: pomiar wstępny musi być wykonany według normy DIN VDE 0100-600, 2008-06. Rezystancję izolacji należy zmierzyć między dwoma aktywnymi przewodami a przewodem ochronnym podłączonym do uziemienia. Dopuszcza się połączenie galwaniczne fazy L z przewodem neutralnym N. W przypadku powtarzania pomiarów należy natomiast przestrzegać normy DIN VDE0105-100/A1, 2008-06.
Installationsetagenklemme_interne_Trennung.jpg

Piętrowa złączka instalacyjna TOPJOB®S z rozłączeniem wewnętrznym, seria 2003, do zastosowań w małych grupach obwodów prądowych.

Należy podjąć dodatkowe środki ostrożności w celu zapewnienia, że kontrola okresowa nie spowoduje zagrożenia dla osób lub zwierząt. W trakcie pomiaru nie może dojść do uszkodzenia mienia lub urządzeń elektrycznych, nawet w przypadku awarii obwodu elektrycznego. W celu wykluczenia uszkodzeń urządzeń spowodowanych wyższym napięciem probierczym rzędu np. 500 V, zgodnie z normą, zaleca się połączyć w trakcie pomiaru dwa przewody robocze L i N.

Adapter pomiarowy N/L: większe bezpieczeństwo przy mniejszym wysiłku
Pomiar rezystancji izolacji z podłączonymi przewodami roboczymi L i N ma dwie zasadnicze zalety. Po pierwsze, w przypadku nieuszkodzonych instalacji wymagany jest tylko jeden pomiar zamiast dwóch pojedynczych, co skraca czas testów o połowę i jest bardziej efektywne dla elektroinstalatorów. Po drugie takie rozwiązanie zapewnia ochronę urządzeń podłączonych w obwodzie przed zniszczeniem wysokim napięciem probierczym w przypadku wystąpienia usterek w instalacji.
W tych systemach należy stosować instalacyjne złączki piętrowe z rozłączeniem N. Jest to podyktowane wymogiem normatywnym, według którego w każdym pojedynczym obwodzie odpływającym o przekrojach poniżej 10 mm2 musi być możliwy prosty pomiar rezystancji izolacji wszystkich przewodów względem ziemi bez odłączania przewodu neutralnego.
Instalacyjne złączki piętrowe TOPJOB®S z rozłączeniem wewnętrznym z serii 2003 zostały wyposażone w możliwość rozłączenia wewnątrz złączki na jej górnym piętrze, np. potencjału N. Zaprojektowany specjalnie w tym celu adapter pomiarowy N/L (2003-499) łączy dwa górne piętra złączek w stanie rozłączonym, umożliwiając w ten sposób prosty i bezpieczny pomiar rezystancji izolacji.

Przegląd korzyści:

  • duże prądy znamionowe umożliwiające liczne zastosowania i bezpieczną eksploatację
  • innowacyjny adapter pomiarowy N/L zapewniający szybkie łączenie roboczych przewodów i dodatkową ochronę podłączonych urządzeń
  • złączka bazowa z wtykaną podwójną podstawką bezpiecznika do zastosowania jako złączka bezpiecznikowa w standardowym wycięciu maskownicy rozdzielnicy
  • kompaktowe wymiary zapewniające dużo miejsca na montaż przewodów
  • instalacyjne złączki piętrowe z rozłączeniem wewnątrz złączki do stosowania w środku listwy zaciskowej z szyną zbiorczą (10 x 3 mm)

Czy można zwijać przewody zapasowe?

Rozwiązaniem problemu niewykorzystanych przewodów w rozdzielnicach jest, a raczej było, ich zwijanie. Normy nie zezwalają jednak na takie rozwiązanie. W celu zapewnienia ochrony przed dotykiem, najlepiej jest podłączyć przewód zapasowy do dodatkowej złączki. Zastosowanie w tym celu złączki ma kilka zalet: zapobiega kontaktowi z elementami aktywnymi, a tym samym niebezpiecznemu przebiciu napięcia. Dodatkowo jeśli podczas planowania rozdzielnicy uwzględni się miejsce potrzebne na zapasowe złączki, to w przypadku rozbudowy instalacji nie ma potrzeby wprowadzania dodatkowych zmian. W najlepszym zaś przypadku pod ręką zawsze będzie dostępna odpowiednia złączka. Ogólne informacje dotyczące przydatności i sposobu postępowania z przewodami zapasowymi można znaleźć w normie DIN EN 60204-1:2006 (VDE 0113, część 1). W punkcie 13.4.7 »Przewody dodatkowe« stwierdza się: „Należy rozważyć zapewnienie dodatkowych przewodów na potrzeby konserwacji lub naprawy. Jeśli przewidziano przewody zapasowe, muszą one być podłączone do złączek zapasowych lub zaizolowane w taki sposób, aby zapobiec kontaktowi z częściami aktywnymi.“

Złączki w kanale kablowym?

Czy przewody elektryczne w kanałach kablowych można łączyć za pomocą złączek instalacyjnych? W pewnych okolicznościach tak, ponieważ kanał przewodowy można w pewnym sensie uznać za puszkę lub skrzynkę instalacyjną.

Dlaczego jest to ważne? Norma DIN VDE 0100-520:2003-06, rozdział 526.5, wymaga, aby połączenia przewodów były wykonywane w puszkach lub skrzynkach elektrycznych – również w przypadku przewodów z tulejami. Połączenia mogą być również wykonywane wewnątrz urządzeń elektrycznych, ale tylko wtedy, gdy producent przewidział w tym celu przestrzeń ze złączkami zainstalowanymi na stałe.

W związku z tym, zgodnie z normami, możliwe jest również stosowanie złączek w kanałach kablowych, jeżeli ich pokrywa może być zdjęta tylko przy użyciu narzędzia (np. pokrywa przykręcana). Ponadto elektroinstalator musi dopilnować, aby wszystkie punkty połączeń były odciążone mechanicznie oraz pozbawione naprężeń.

Złączki rozłączalne N: gdzie są obowiązkowe?

Złączki odłączające przewód neutralny: gdzie są obowiązkowe i dlaczego mogą być przydatne również poza zastosowaniami podyktowanymi wymaganiami normy.

Wbrew powszechnemu przekonaniu odłączanie przewodu neutralnego nie zawsze jest obowiązkowe w instalacjach elektrycznych, jak na przykład w przypadku budowy domów prywatnych. Niemniej jednak może być również przydatne tam, gdzie nie jest bezpośrednio wymagane. Dlaczego i gdzie jest ono właściwie obowiązkowe? Przyjrzyjmy się poszczególnym normom.

Gdzie należy stosować odłączanie przewodu N?

Zgodnie z normą DIN VDE0100-718 element odłączający przewód N jest obowiązkowy w obiektach użyteczności publicznej, miejscach pracy lub budynkach, w których gromadzą się ludzie, takich jak restauracje, centra handlowe, dworce kolejowe, lotniska, parkingi wielopoziomowe, wieżowce, kina lub stadiony. Ponieważ w takich obiektach konieczny jest wykonywanie cyklicznych pomiarów rezystancji izolacji. W przypadku przekrojów poniżej 10 mm2 należy to zrobić bez odłączania przewodów. W związku z tym dla przewodu N obowiązkowe jest zastosowanie elementu odłączającego, który jest również wymagany przez dyrektywę VdS 2033 dla pomieszczeń zagrożonych pożarem.

Dlaczego odłączanie przewodu N jest przydatne?

Dzięki złączkom rozłączalnym można przeprowadzić pomiar rezystancji izolacji bez odłączania przewodów neutralnych zgodnie z normą DIN VDE 0100-482. Istnieje również praktyczna korzyść takiego rozwiązania. Złączki rozłączalne N znacznie przyspieszają usuwanie usterek w instalacji elektrycznej dzięki funkcji rozłączania obwodu. Wystarczy wyłączyć wszystkie bezpieczniki, wysunąć wszystkie rozłączniki N ze szyny zbiorczej N, a następnie ponownie podłączyć poszczególne obwody z włączonym wyłącznikiem różnicowoprądowym. W końcu zarówno prywatnie, jak i w biznesie szkoda czasu i pieniędzy na wielogodzinne rozwiązywanie problemów.

Instalacja elektryczna: jak radzić sobie z pracami elektrycznymi wykonywanymi przez ambitnych majsterkowiczów?

„Trochę znam się na elektryce, więc sam to zrobiłem”. Takie zdanie niejednokrotnie słyszą zawodowi elektrycy, którzy zjawiają się w domach prywatnych podczas prac serwisowych lub napraw. Jedno jest pewne: prace przy instalacjach elektrycznych to robota dla zawodowców, a nie amatorów. Jednak jak profesjonalni elektrycy powinni reagować na amatorskie prace elektryczne? Volker Kuhlmann, doradca techniczny klienta ds. ELECTRICAL INTERCONNECTIONS w WAGO, udziela wskazówek i przytacza podstawy prawne.

Dostęp do materiałów to nie problem

„Kiedy amatorzy wykonują instalacje elektryczne w swoich domach, istnieje nie tylko ryzyko, że zrobią wiele rzeczy nieprawidłowo, ale także, że narażą życie swoje oraz innych osób“, ostrzega Volker Kuhlmann. Ale w jaki sposób niewykwalifikowani elektrycy zdobywają odpowiednie materiały? „Oprócz sprzedaży fachowcom przez hurtownie elektryczne, produkty WAGO są również dostępne dla wszystkich za pośrednictwem innych kanałów dystrybucji” – w marketach budowlanych lub w Internecie.

Podstawy prawne

Z tego powodu WAGO zwraca uwagę, że wykonywanie prac przy instalacji elektrycznej przez osoby bez odpowiednich kwalifikacji jest zasadniczo zabronione. „Zakaz wykonywania takich prac dotyczy całej instalacji elektrycznej w domu i obejmuje również wymianę osprzętu, takiego jak gniazdka i wyłączniki. Nie ma przy tym znaczenia, że dany materiał został pozyskany na wolnym rynku“, wyjaśnia Kuhlmann. W tym kontekście powołuje się on na § 13 niemieckiego rozporządzenia NAV.

NAV – paragraf 13

NAV to skrót od niemieckiej nazwy rozporządzenia w sprawie przyłączy niskiego napięcia (Niederspannungsanschlussverordnung). Jest to krajowe rozporządzenie dotyczące ogólnych warunków przyłączenia do sieci i jej eksploatacji w zakresie dostaw energii elektrycznej niskiego napięcia.

Paragraf 13 „Instalacje elektryczne“, ust. 2 stanowi: "[...] Poza operatorem systemu sieciowego prace mogą być wykonywane wyłącznie przez firmę instalacyjną wpisaną do katalogu instalatorów operatora systemu sieciowego; operator systemu sieciowego może dokonać wpisu do katalogu instalatorów wyłącznie na podstawie dowodu potwierdzającego posiadanie odpowiednich kwalifikacji zawodowych do wykonywania danych prac. [...]

Źródło: Federalny Urząd ds. Sprawiedliwości (Bundesamt für Justiz)

Wskazówka dla osób odpowiedzialnych

Podstawa prawna to jedno, ale rzeczywistość to często co innego. „Zaleca się powiadomienie operatora instalacji, na przykład właściciela mieszkania, i wyłączenie instalacji elektrycznej, aby przeciwdziałać ewentualnym roszczeniom odszkodowawczym, jak również szkodom osobowym i rzeczowym“ – radzi Volker Kuhlmann. Jeśli instalacja nie zostanie odłączona, należy przynajmniej udokumentować na piśmie, że zwrócono na to uwagę. W celu uniknięcia ewentualnych szkód już na samym początku warto zapamiętać następującą regułę: „Jeżeli osoba niewykfalifikowana spowoduje szkodę przez swoją wadliwą instalację elektryczną, jej ubezpieczenie nie gwarantuje pokrycia szkody“.

Co w takim razie mogą samodzielnie wykonać „elektrycy“-amatorzy?

Z punktu widzenia ambitnych majsterkowiczów pojawia się pytanie, które prace amatorzy mogą wykonywać samodzielnie, a kiedy powinni wezwać fachowca. W tym artykule na blogu firma ubezpieczeniowa udziela konkretnych odpowiedzi, jakie prace z zakresu elektryki (np. wymiana żarówek, czy ustawianie skrzynek przyłączeniowych) mogą wykonywać amatorzy.

Kto ponosi odpowiedzialność w przypadku naruszenia prawa?

W przypadku naruszenia przepisów prawnych, nie grozi za to nic, nawet grzywna – dopóki nic się nie stanie. „Jeśli jednak nieprawidłowa instalacja doprowadzi do przeciążenia przewodu i pożaru mieszkania lub porażenia prądem, odpowiedzialność ponosi majsterkowicz“, wyjaśnia Volker Kuhlmann.

Zielono-żółta złączka przelotowa?

Na próżno szukać obecnie zielono-żółtych złączek przelotowych, ponieważ ich nie ma. Fakt ten wynika z normy produktowej IEC 60947-7-1, która dotyczy zacisków przelotowych. W 2009 roku do punktu 7.1.4 dodano następujący zapis: „Połączenie kolorów zielonego i żółtego nie jest dozwolone do oznaczania złączek listwowych“.

Co zatem zrobić, gdy wymagane jest połączenie izolowanego przewodu ochronnego, które jako takie powinno być rozpoznawalne? Zasadniczo można w tym celu wykorzystać wszystkie kolorowe złączki przelotowe, z wyjątkiem koloru niebieskiego i zielono-żółtego. Zaciski izolowanego przewodu ochronnego mogą być oznaczone symbolem „uziemienie ochronne“ wg IEC 60417-5019 (BD:2002-10) z literami PE lub zielono-żółtą etykietą.

Jeśli to kogoś szokuje, dezorientuje lub pozostawia nieprzekonanym, to należy zaznaczyć, że ten niedopuszczalny wariant kolorystyczny nie dotyczy złączek listwowych z przewodem ochronnym. Te złączki są dostępne również w kolorze zielono-żółtym, gdyż są dopuszczone zgodnie z IEC 60947-7-2.

Klasyczne zerowanie: modyfikacja czy ochrona stanu zastanego?

Podczas rozbudowy istniejących instalacji elektrycznych w budynkach mieszkalnych elektrycy często zadają sobie pytanie, czy należy dokonać modyfikacji, czy też instalacja elektryczna jest w jakiś sposób objęta ochroną stanu zastanego – na przykład w przypadku klasycznego zerowania.

Przykład: elektryk ma rozbudować instalację elektryczną, ale w domu wybudowanym w 1963 roku napotyka na „klasyczne zerowanie“. Zastanawia się on: „Czy planowana rozbudowa wymaga dostosowania istniejącej instalacji do ogólnych, uznanych zasad techniki, czy też jest ona objęta ochroną stanu zastanego?“

Czym jest klasyczne zerowanie?

Klasyczne uziemienie oznacza, że styk ochronny gniazdek jest połączony z uziemionym przewodem powrotnym („N“). Od 1973 roku stosowanie takiego rozwiązania jest niedozwolone, niemniej jednak występuje ono zwłaszcza w budynkach wybudowanych przed 1970 rokiem. W takich instalacjach elektrycznych nie można stosować ochrony za pomocą wyłączników różnicowoprądowych lub wyłączników różnicowoprądowych z członem nadprądowym.

Ochrona stanu zastanego nieokreślona normatywnie

W rzeczywistości, aby móc zastosować wyłączniki różnicowoprądowe, konieczne jest zaprojektowanie odpowiednich obwodów w taki sposób, aby przewody ochronne i neutralne były prowadzone niezależnie od siebie. Volker Kuhlmann, doradca techniczny ds. ELECTRICAL INTERCONNECTIONS w WAGO przytacza następujące informacje: „Pojęcie ochrona stanu zastanego zgodnie z prawem budowlanym nie jest zdefiniowane w normach DIN lub VDE. Dlatego tylko w ograniczonym zakresie można go zastosować w odniesieniu do istniejących instalacji elektrycznych.“

Decydujący jest wiek instalacji

W celu uzyskania wyjaśnień dotyczących ochrony stanu zastanego Kuhlmann odsyła do szczegółowych informacji na ten temat udostępnionych przez inicjatywę Elektro+. Największe znaczenie ma w tej kwestii data wykonania instalacji. Słowo kluczowe: okres eksploatacji instalacji elektrycznej lub sprzętu elektrycznego. „Instalacje elektryczne, które były eksploatowane przez 40 lat, z reguły nie są już objęte ochroną stanu zastanego". Jednak tylko ocena bezpieczeństwa może dać ostateczną odpowiedź na pytanie, czy obiektowi w ogóle przysługuje taka ochrona. W razie wątpliwości należy zawsze wybrać modyfikację instalacji przed ochroną jej stanu zastanego.

Zgłaszanie usterek gwarancją bezpieczeństwa

W myśl ogólnie obowiązującej zasady bezpieczeństwo, niezawodność i użyteczność instalacji elektrycznej mają zawsze pierwszeństwo przed jakąkolwiek ochroną stanu zastanego. Jeżeli jednak wykrytych usterek nie można łatwo usunąć, na przykład z powodu braku zlecenia, Volker Kuhlmann radzi, aby wykonawca instalacji elektrycznej sporządził odpowiedni raport dotyczący usterek. Raport ten powinien następnie zostać potwierdzony przez użytkownika lub właściciela – o ile usterki nie stanowią poważnego zagrożenia dla życia użytkownika. W przeciwnym razie należy całkowicie odłączyć instalację.

Dostosowanie istniejących instalacji

W celu dostosowania istniejących instalacji elektrycznych WAGO oferuje różne opcje spełniające wymagania obowiązujących przepisów (np. seria 2003 i 2005 dla wyłączników różnicowoprądowych oraz wyłączników różnicowoprądowych z członem nadprądowym). Wszystkie złączki rozgałęźne dzięki swojej niewielkiej wysokości całkowitej bez problemu mieszczą się pod maskownicami rozdzielnic popularnych producentów. Przy projektowaniu instalacji może pomóc konfigurator online.

Skrzynki z zestawami złączek WAGO

Codzienna praca elektroinstalatora nie zawsze bywa lekka, a ostatnią rzeczą, z którą chciałby dodatkowo borykać się każdy elektroinstalator jest brak dostępu do materiałów instalacyjnych. Podczas montażu w budynkach wytrzymałe skrzynki Vario-T-BOXX i L-BOXX pomagają mieć zawsze wszystko pod ręką. W zależności od wersji zawierają one najbardziej popularne złączki z serii 221, 224, 243, 773 i 2273 oraz adaptery montażowe. Dzięki nim każdy profesjonalny elektryk jest zawsze gotowy do działania, niezależnie od tego, czy chodzi o nową instalację, czy też o rozbudowę lub serwis istniejącego systemu. Dodatkowo dołączona do skrzynek lista części pozwala szybko i sprawnie uzupełnić brakujące elementy.

Ile złączek można umieścić w puszcze?

Złączki instalacyjne WAGO znajdują zastosowanie w wielu puszkach i skrzynkach instalacyjnych. Często używa się ich tyle, że przekracza to ich maksymalną dozwoloną liczbę. W zależności od wielkości puszki instalacyjnej można w niej zastosować tylko określoną liczbę przewodów, a co za tym idzie również określoną liczbę złączek. Dopuszczalną liczbę przewodów i złączek można znaleźć w normie VDE 0606-1:2000-10, w rozdziale 4.6.2, w tabeli 5. Informacje te zamieszczają również producenci puszek i skrzynek instalacyjnych między innymi na pokrywie osprzętu rozgałęziającego. Pozycja montażowa złączek instalacyjnych może być jednak dowolna. W tym zakresie nie ma żadnego normatywnego wymogu.

Jeden przewód na jeden zacisk?

Jednym z najczęściej zadawanych pytań w związku ze złączkami z zaciskiem sprężynowym jest pytanie o liczbę możliwych przewodów przypadających na jeden zacisk. Pomimo, iż umieszczenie w zacisku kilku żył przewodu o tym samym przekroju i tego samego typu jest praktycznie możliwe, to jednak takie zwielokrotnione wykorzystanie zacisku sprężynowego w złączce nie jest dozwolone. Niemniej istnieje jeden wyjątek: przewody linkowe w podwójnej tulejce przewodowej. Należy jednak pamiętać, że długość tulejki musi być równa podanej długości odizolowania przewodu i należy ją włożyć do zacisku aż do wyczucia oporu. Konieczne jest również zapewnienie wystarczających odstępów i odległości upływu do sąsiednich potencjałów. Ograniczenia dotyczące liczby przewodów w złączkach z zaciskiem sprężynowym można znaleźć w wielu normach DIN VDE, EN i IEC (np. DIN VDE 0611, część 4, rozdział 02.91). Z kolei wieloprzewodowe złączki przelotowe WAGO (3- i 4-przewodowe) oferują eleganckie rozwiązanie do powielania potencjałów, bez konieczności stosowania dodatkowego mostka.